NVGP *144.PHẠM TRẦN * HỮU LOAN

144.PHẠM TRẦN * PHỎNG VẤN HỮU LOAN
Một Cuộc Phỏng Vấn Lịch Sử: mp3(1)
Nhà Thơ Hữu Loan, tác giả bài thơ bất hủ:
Màu Tím Hoa Sim: mp3(2)

"tôi bảo vệ tự do của tôi ...
và tự do của dân tộc...
tự do của mọi người." *


- Hỏi: " Thưa ông, nhưng mà ông ở
trong quê như vậy thì ông có theo dõi những cái tình hình
chung của đất nước không ạ ? "
- Đáp:" Có chứ, tôi theo dõi chứ. Tôi theo dõi những
cái tình hình chung của đất nước bây giờ là lừa đảo rối bét,
ăn tham bẩn nhất là thằng nào cũng lợi dụng trèo đầu cỡi
cổ thằng dân chứ có cái gì đâu, tức là cái đảng Cộng sản đấỵ
Cái đảng Cộng sản mà còn lãnh đạo thì còn rối bét,
không có ai là gương mẫu hết."

Hỏi:"Thưa ông, ông có là thành viên của Hội Nhà văn Việt Nam
không ạ ?"
- Đáp:"Có chứ. Tội có cần thành viên đâu mà họ lại tha thiết
để mờị Tôi xin ra cả Hội Nhà văn và xin ra cả đảng mà
không được đấy chứ."

Đó là đoạn đối thoại thời sự nổi bật nhất
giữa Hương Ly, phóng viên BBC tiếng Việt và Nhà thơ Hữu
Loan trong cuộc phỏng vấn phát thanh ngày 12-10-2002. Cuộc
phỏng vấn hiếm hoi của Ban Việt ngữ BBC được chia làm hai
phần :




Phần I (ngày 5-10-02) nói về nguồn gốc của Tác
phẩm Mầu Tím Hoa Sim và những hệ lụy của bài Thơ này
đối với tính mạng và cuộc sống thăng trầm từ một Nhà
thơ nổi tiếng tụt xuống hàng lao động và nông dân bần
cùng của Nhà thơ Hữu Loan.



Và phần II (12-10-02) Nhà thơ Hữu
Loan nói về nhóm Nhân văn - Giai phẩm cùng cuộc sống cơ
hàn và những âm mưu ám sát, chế ngự đối với ông và gia
đình ông của đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1956 đến bây
giờ.

Năm nay ông Hữu Loan 87 tuổi ta (sinh ngày 2-4-1916), đang
"ở nhà trông vườn" ở làng Nguyên Hoàn -- nơi ông gọi là
chỗ " quê đẻ của tôi đấỷ" thuộc Xã Mai Lĩnh, huyện Nga
Sơn tỉnh Thanh Hóạ Tuy đã lớn tuổi, nhưng giọng nói của
Nhà thơ rất rõ ràng, khúc chiết và đanh thép như khi ông
còn thanh niên. Nhà Thơ Hữu Loan còn có một trí nhớ phi
thường vì phần lớn cuộc đời ông đã phải chịu những
đầy ải lao động cực hình giáng xuống đầu ông và gia
đình ông bởi cái đảng mà ông đã đem hết tinh thần và
sức lực phục vụ trong thời kháng chiến chống Pháp. Tuy
nhiên, dù gian khổ và chết hụt nhiều lần, Hữu Loan vẫn
không bao giờ chịu quỵ lụy hay khuất phục bọn cường quyền
lãnh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam (CSVN). Khí phách hiên
ngang của một Hữu Loan trí thức đã tỏa rộng trong cuộc
phỏng vấn với BBC-Vietnamese Program.


TÔI KHÔNG QUỴ LỤY ĐƯỢC

Được hỏi "Tại sao từ chỗ một Nhà thơ mà bây giờ lại về quê
làm nông ?", Hữu Loan đáp:"Cái tính tôi không chịu quỵ lụy được.
Bởi vì (hồi ấy) ra làm ở ngoài Trung Ương thì bắt phải theo
Cộng sản nên tôi bỏ tôi về. Tôi bỏ về nó không cho về ...Nó làm
tôi tam tình, tứ tội, làm đủ cách đễ thủ tiêu nhưng mà
tôi vẫn tin là tôi có sự che chở của Trời - Phật cho nên
không thủ tiêu nổi, bao nhiều lần đầu độc không xong..."

Cái thời mà Nhà thơ Hữu Loan nói là vào thời kỳ hai năm
1955 - 1956 khi phong trào Văn nghệ sỹ chống Đảng bắt đầu
bùng lên với sự xuất hiện của nhóm Nhân Văn - Giai Phẩm
chống chính sách độc tài, đảng trị coi trí thức như cục
phân, tham nhũng thối nát của cán bộ lãnh đạo, và đồng
thời chống những Văn nghệ sỹ bồi bút đang tâm lừa thầy
phản bạn, dốc tâm ca tụng Đảng và Hồ Chí Minh .


Trong số này đứng đầu là Tố Hữu rồi đến Vũ Khiêu, Nguyễn
Đình Thi, Xuân Diệu v.v. Phóng viên Hương Ly đã so sánh
nghịch cảnh giữa những lời ca tụng của mọi người Việt Nam
vào thời gian lúc ấy và ngay cả bây giờ đã dành cho Tác
giả của Mầu Tím Hoa Sim với những hoạn nạn mà Hữu Loan
phải gánh chịu, sau bài Thơ nàỵ Nhà thơ Hữu Loan cho biết
lý do tại sao ông bị trù dập vì Mầu Tím Hoa Sim :




" Bởi vì người ta làm Thơ lúc bấy giờ là phải làm về Đảng, ca
tụng Ịảng, ca tụng Cộng sản, ca tụng cái buôn bán chiến
tranh. Bởi vì cái đánh nhau là cái dễ kiếm chác lắm. Mà
kiếm chác ở cái chiến tranh ấy thì khó kiểm tra lắm cho
nên những cái bọn ăn bẩn ấy là bao giờ cũng chủ trương
chiến tranh, buôn bán chiến tranh. Mà tôi thì tôi thấy cái
đấy là cái khổ dân nhất nên tôi chống cái ấy hết sức
cho nên vì vậy nên tôi làm cái bài Thơ lúc giờ ta đang
một tí là người ta đề cao Hồ Chí Minh, hai tí là đề cao
Hồ Chí Minh...lúc đó tôi đề cao cái Tình yêu...đề cao,
tôi khóc cái người Vợ tử tế với mình, hiếm có của
mình. Lúc đó khóc như vậy là nó cho là khóc cái tình cảm
riêng...Lúc bầy giờ làm Thơ là phải có Hồ Chí Minh, có
Đảng Cộng sản."




"Tôi làm vào cái lúc mà -- y như trong Thơ
nói đấy -- tôi lấy bà Vợ rồi sau tôi đi vào Bộ đội
thì ở nhà Bà ấy đi giặt Bà ấy chết đuối ở
sông...Mới lấy nhau được có hơn tháng ấy mà...Thế rồi
Bà ấy chết ở sông ... tôi thấy đau xót tôi làm cái bài
Thơ ấy tôi khóc. Làm cái bài Thơ ấy lúc bấy giờ họ cho
là "phản động"...Lúc bấy giờ làm Thơ là phải làm về
Cộng sản, làm về Bác Hồ chứ không được khóc cái đau
riêng của mình...Cái đau khổ riêng của con người là không
được khóc."


MẦU TÍM HOA SIM

Sau đó, Hương Ly đã yêu cầu ông đọc bài
Thơ Mầu Tím Hoa Sim và Hữu Loan đã dằn lòng đọc ngắt ra
từng chữ một, phân đoạn và run run như tức tưởi sững
sờ trước mộ phần người vợ trẻ bạc số của ông :

"Nàng có ba người anh đi bộ đội
Những em nàng có em chưa biết nói
Khi tóc nàng xanh xanh
Tôi người Vệ quốc quân xa gia đình
Yêu nàng như tình yêu em gái
Ngày hợp hôn nàng không đòi may áo mới
Tôi mặc đồ quân nhân
Đôi giầy đinh bết bùn đất hành quân
Nàng cười xinh xinh bên anh chồng độc đáo
Tôi ở đơn vị về
Cưới nhau xong là đi
Từ chiến khu xa nhớ về ái ngại
Lấy chồng đời chiến chinh
Mấy người đi trở lại
Nhỡ khi mình không về
Thì thương người vợ chờ bẻ bỏng chiều quê
**
Nhưng không chết người trai khói lửa
Mà chết người gái nhỏ hậu phương
Tôi về không gặp nàng
Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối
Chiếc bình hoa ngày cưới
Thành bình hương tàn lạnh vây quanh
Tóc nàng xanh xanh
Năm chưa đầy búi
Em ơi giây phút cuối
Không được nghe nhau nói
Không được trông nhau một lần
Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím
Áo nàng mầu tím hoa sim
Ngày xưa đèn khuya bóng nhỏ
Nàng vá cho chồng tấm áo ngày xưa
**
Một chiều rừng mưa
Ba người anh bị chiến trường đông bắc
Biết tin em gái mất
Trước tin em lấy chồng
Gió sớm thu về rờn rợn nước sông
Em nhỏ lớn lên Ngỡ ngàng nhìn ảnh chị
Khi gió sớm thu về
Cỏ vàng chân mộ chí
Chiều hành quân qua những đồi hoa sim
Những đồi hoa sim
Những đồi hoa sim dài trong chiều không hết
Mầu tìm hoa sim tím chiều hoang biền biệt."

Hữu Loan

LAO ĐỘNG

Vì Hồ Chí Minh và đảng CSVN
đã xúc phạm đến danh dự và tình cảm thiêng liêng của Hữu
Loan dành cho người vợ yêu quý, nên Nhà thơ đã quyết
định bỏ Ịảng, bỏ cơ quan, bỏ Vê quốc quân về mà không
cần xin phép, nạp đơn từ nhiệm.

Ông nói:
" Năm 1956, tôi không ở nữa mà tôi bỏ tôi về thẳng,
bỏ Đảng, bỏ Cơ quan để về thẳng nhà để đi cày, đi thồ.
Cánh ấy (bọn ấy) không cho bỏ, bắt tôi phải xin,
bắt tôi phải viết đơn xin, tôi không xin...
tôi có cái tự do của tôi...cái chuyện bỏ
Đảng là tôi muốn bỏ là tôi bỏ không ai bắt được....

Tôi bỏ tôi về, tôi cứ về...tôi phải đi cày, đi bừa, đi
thồ, đi đốn củi đưa về, đi xe đá để bán thì là nó
làm tôi đủ cách, xe nó không cho xe, nó bắt xe đến nỗi sau
cuối cùng không xe được tôi phải đi xe cút kít
(Chú thích : Xe đóng bằng gỗ, có một bánh xe cũng bằng gỗ phía
trước, có hai càng phìa sau thùng gỗ để đủn hay kéo đi).
Tôi làm cái xe cút kít tôi đi..xe cút kít nó cũng không cho
...nó xui người bắt bánh xe, không bán cho tôi nữa...có
lần tôi phải gánh bộ, gánh bằng vai...tôi cũng cứ nhận
để tôi gánh..Tôi cứ gánh tôi làm , không bao giờ tôi chịu
khuất phục." ".....Vợ con nó có vẻ oán tôi lắm.. (cho rằng)
tại tôi bướng bỉnh cho nên là chúng nó khổ...thế nhưng mà
tôi làm đủ mọi thứ...không cái gì là không làm chỉ có cái
đi làm hại ai là không bao giờ hại còn cái gì tôi cũng làm
hết. Làm thì nó theo dõi, nó ngăn cản , nó tìm cách hại
mình nhưng mà ...cái chuyện là vẫn là có Trời không bao
giờ nó hại được tôi... vì là đi đến đâu cũng có Công
an mật đi theo hết. Chỗ nào cũng cho người theo hại tôi,
nhưng mà lúc nào là cũng như có người cứu tôị" Có một
cái lạ là nhữg bài Thơ của tôi ấy là bài nào là nó cũng
cứu sống tôị Bởi vì lắm khi người ta bố trí công an
mật đi để giết tôi mà thì lắm khi nó không nỡ giết là
vì nó thích thơ tôi mà nó không nỡ giết."




Nhà Thơ Hữu Loan đã nói đến trường hợp một mật vụ được giao
lệnh giết ông : "Nó nói thật với tôi. Nói đúng là
người ta bố trí tôi để giết ông nhưng mà tôi là cái
thằng rất yêu Quê hương, yêu với Quê tôi...tôi nhớ Quê
tôi tôi đem cái Bài Thơ của ông, cái bài thơ Yên Mô (tỉnh
Ninh Bình) đấy để tôi đọc, để cho đỡ nhớ thì tôi
không thể nỡ giết ông là vì ông tả cái Quê tôi hay quá.
Mỗi một lúc nhớ quê hương thì tôi lại đem cái bài thơ
ông làm về Yên Mô ra tôi đọc." Ngoài bài Yên Mô, ông Hữu
Loan còn làm nhiều bài Thơ khác trong thời gian đi lao động
kiếm ăn, trong đó ông kể thêm các bài Đèo Cả,bài Tò He,
bài Những Nàng Đi Qua, bài Hoa Lúa v.v.

TỰ DO VÀ NHÂN VĂN - GIAI PHẨM

Khi nói đến tư cách của Kẻ Sỹ bất khuất trước
đe dọa và bạo quyền, Nhà Thơ Hữu Loan nói với BBC:
" Tôi là một thằng thích được tự do mà
tôi bảo vệ tự do của tôi với tự do của mình và tự do
của dân tộc...tự do của mọi người. Tôi thấy ai mất tự
do thì tôi bênh vực cái người ấy và tôi cũng không bao
giờ để cho tôi mất tự dọ Như là tôi làm những cái
mà...bao giờ cũng làm cái đạo đức tức là thương ngườị
Thấy đói thì thương, ai rách thì cho mà ai bị áp bức thì
binh vực. Nhưng mà có một cái là không ai áp bức tôi
được. Áp bức là tôi chống lạị Chống bất cứ ai mà ngay
cả đến cần phải đánh nhau..cả hàng lũ người mà làm tôi
mất tự do tôi cũng chống lại và nếu cần đánh là cũng
phải đánh."

Hữu Loan, theo lời ông, đã tham gia trực tiếp
vào những Giai phẩm Mùa Thu, Giai phẩm Mùa Xuân và Giai phẩm
Mùa Đông xuất bản chống chính sách Đảng vào giai đoàn
1955-1956. Ông nói :"Đấy là Nhà xuất bản của chúng tôi
làm...của mấy thằng Nhân Văn làm mà. Khi Hương Ly hỏi trong
nhóm Nhân Văn Giải Phẩm hồi ấy thì ông chơi thân nhất
với ai và ai là người mà ông coi là bạn tri kỷ tâm đắc
nhất ? Hữu Loan đáp:" Gần gũi thì đông. Như là Chế Lan
Viên này rồi là cánh Nhà văn thì họ thích tôi hết cả.
Xuân Diệu hay là... Nói chung thì cánh Nhà văn thì họ đều
thích tôị Có trừ một vài cái anh bất tàị (Nhiều người)
họ cũng chống quân trên, (nhưng) họ không dám nóị Hồi đó
thì chúng tội thành một khối với nhau cả...những Trần
Dần với lệ Phùng Quán này ..." Hữu Loan cũng cho biết,
ngoài ông đảng CSVN còn thù hận cả gia đình ông, nhất là
các con của ông là những người học hành thông minh nhưng
cứ nại cớ bắt học đi học lại không cho lên Phổ thông
(Trung học).




TRẦN ĐỘ VÀ HỮU LOAN

Khi BBC hỏi tại sao khi ông bị rầy rà,
bị nhiều cấp chính quyền tìm cách phá công chuyện làm ăn
kiếm sống của mình thì ông có lên Ủy ban hay giới chức
để hỏi cho ra lẽ khjông ? Hữu Loan trả lời :" Hỏi thì hỏi
cho biết thôi chứ đến với chúng nó là chửi bới thôi
chứ hỏi làm gì. Tôi chỉ có chửi bới vào mặt với đánh
thôị Tôi đánh nhiều đứa vỡ mặt vỡ mũi chảy máu mồm
máu mặt đấỵ" Hương Ly :" Nhưng mà thưa ông, tức là ông
dùng bạo lực như thế thì có khi cũng không phải là cái
phương cách tốt để mà ngồi xuống nói chuyện, để mà
đối thoại với nhau ạ ? Hữu Loan:"Đối thoại có đường
cái đồng cánh gì mà đối thoạị Nó là cứ Đảng là trên
hết mà. Đảng là chính. Đối thoại không được chứ..
Đối thoại là nó lại ấy nó không...Những ngươi binh tôi
là bị hết. Anh Trần Độ anh ấy binh tôi rồi anh ấy bị nó
hãm hại đấỵ Anh có nói như thế này, anh Trần Độ nói
như thế này này : Từ thời Nhà Lý thì chọn ra được 11
bài Thơ tình thì trong đấy là cái bài Thơ Màu tím Hoa Sim
của ông Loan là cái bài Thơ hay nhất.
Thế là anh Trần Độ ...đề cao tôi như vậy mà nó bao vây
anh Trần Độ, nó không cho làm cái gì."



Nhưng khi được hỏi bây giờ đã sống tới 87 tuổi thì
Nhà thơ "ngẫm nghĩ về cuộc đời của mình" như thế
nào thì Hữu Loan nói ngay:" Tôi rất bằng lòng về tôi
bởi vì tôi đã bênh vực được những người nghèo.
Tôi đã làm được những các chức việc đạo đức
mà tôi đã đánh những cái quân gọi là cái quân cường
quyền, cái quân mà gọi là lừa đảo, bịp bợm...lừa Trời
dối Đất ...tôi đã đánh được quân ấy cho cả Nước và
tôi không có ngơi một lúc nào, không có cách nào, là tôi
cũng vẫn kiếm cách để tôi đánh chúng nó...

Thí dụ như khi tôi về rồi (chú thich: sau 1956) thì
thấy cái cảnh Cán bộ khổ quá tôi làm cái bài thơ
Chiếc Chiếu đấy. Cái Bài thơ Chiếc Chiếu đấy thì tôi
làm ra một cái thì, nghĩ về gần Cán bộ khổ quá, nhà ai
cũng vậy chiếc chiếu nằm cũng không có mà nằm...
Cán bộ đói đến đến như vậỵ Thế thì là đầu tiên tôi làm
cái bài ấy thì Trần Dân cũng bảo là đấy cũng là
Chiếu của Văn nghê.. Chiếu của Hữu Loan tức là Chiếu của
Văn nghệ Sỹ.



Nhưng mà đến sau này thì cái Chiếu ấy lan ra cả Công nhân,
Viên chức. Công nhân, Viên chức nào cũng có cái
chiếc chiếu giống như cái chiếc Chiếu mà tôi viết
đấy là Chiếu của Hữu Loan đấỵ" Sau đó, Hữu Loan đã đọc
lại nguyên văn bài thơ Chiếc Chiếu:



"Có ai thấy một người cha
Từng buổi, từng buổi
Trước tủ kính cửa hàng mậu dịch dòm như nổ mắt
Tì mũi dẹp như quả bóng xuống hơi
Thầm đọc đi đọc lại giá hàng từng thứ đồ chơi
Dù nhiều lần đã hạ giá
Trong óc nổi bòng bong từng mớ
Những cơm đến gạo đến quần đến áo
Những đôi chiếu nằm rách từ giữa rách ra
Tục ngữ nói rằng những chiếc nhà dột từ nóc trên dột xuống
Từng sáng mai nhìn gầm giường
Đốt cói rụng đầy như chiếu rụng đốt xương
Gió thổi từ dưới thổi lên
Muỗi cũng đốt từ dưới đốt lên
Nhưng con đái dầm lại tiện
Ròng rã mười năm kháng chiến
Cầm vững hai tay
Một cái tình thần
Choảng nhau với súng với bom
Gian khổ còn ư ?
Bố con ta lại vung cái tinh thần như tráng sỹ vung gươm
Chong chóng không quay
Con vứt đi phụng phịu
Sáng kiến làm đồ chơi
Bố thì không thiếu
Bố lại lấy lá dứa vận cho con cái kèn
Bố thổi nó kêu lên
Tò he...tò he
Con đắc trí giật kèn đi thổi khắp Ô Kim Mã
Tò he...tò he
Như một thiên sứ hài đồng
Xuống lệnh điềm tin
Tò he...tò he...
Nhớ truyện Đông Chu sao đỏ, sao đen
Tò he...tò he...

***


PHỤC HỒI CÁI GÌ ?

Nhà Thơ Hữu Loan xác nhận một số Thơ
làm về Bộ đội của ông đã được Nhà xuất bản Quân
đội chọn xuất bản thành tập cũng như một số bài khác,
dù có nội dung "chống đối" hay được coi là "có vấn
đề" với Nhà nước đã được Nhà xuất bản Kim Ċồng ở
Hà Nội in ra, nhưng ông không coi đó là một đặc ân hay
nhìn nhận công lao của ông. Ngược lại ông bảo, một phần
vì cũng có người "trong cánh ấy" (trong nhóm ấy) biết công
nhận Thơ của ông. Hoặc như Nhà Xuất bản Kim Đ.ồng đã
viết lời giới thiệu:" Phải đem Thơ ông Loan để dậy cho
Thanh thiếu niên học ở đấy cái đạo làm ngườị"

Hữu Loan nói với Hương Ly:" Nhưng mà cái chuyện mà họ đưa ra in
...Nhà xuất bản Kim Đồng in thì đấy là cái to gan rồi
đấy vì trước kia là họ không dám.

Cái to gan của trí thức Việt Nam...trí thức Việt Nam vẫn có
cái khí phách mà vẫn đi đến chỗ mà gọi là dám làm những
điều phải, dám binh vực cái lẽ phảị"

Nhưng còn cái chuyện được gọi là đảng CSVN bây giờ
không trù dập nữa hay đã phục hồi nhóm Nhân
Văn - Giai Phẩm thì sao, Nhà thơ Hữu Loan nói về quan điểm
của ông:" Cái phục hồi thì họ phục hồi hay không thì tôi
cũng thế còn tôi thì cũng cứ vẫn là tôị Tôi vẫn binh
vực ..tôi vẫn làm đấy thôi chứ còn cái phục hồi kia
lắm lúc nó cũng chỉ là, coi là lấy cái hình thức thôị
Thí dụ như là họ phục hồi cái kiểu như thế này : Thụy
Điển, nước Thụy Điển ấy thì là xin đến thì nó không
cho đến sau đến cuối cùng khi ông ta xin nhiều quá thì nó
bảo là tôi chết rồi chứ có cho đến đâụ Thế cho nên là
sáu lần xin, sáu lần bảo tôi chết đến nỗi lắm...hồi
ấy có người ở Hà Nội tưởng tôi chết thật đã viết
thư về gọi là viếng cơ mà. Các bạn như Phùng Cung với các
người khác ở Hà Nội đã viết thư để viếng. Họ úp
mở...ta.i đến giờ họ có thật thà đâu mà mình ...nghĩa
là (họ) không có bao giờ thật thà."

Hương Ly:" Nhưng mà thưa ông là khi mà một số những thành viên
trong nhóm Nhân Văn Giai Phẩm mà được phục hồi như vậy đấy thế thì
giới chức họ có về gặp ông để mà giống như là ngồi
xuống nói chuyện rồi nói rằng là thôi bây giờ cái
chuyện cũ đã qua rồi thì bây giờ tất cả những cái gì
thuộc về qúa khứ thì bỏ qua một bên hay không ạ ?"

Hữu Loan:"Họ về họ chụp ảnh ấy mà. Họ may cả Xích-Mốc-King (
Chú thích : Smoking, loại áo đuôi tôm của đàn ông Tây
phương mặc vào các dịp lễ lạc của dân Quý phái, Quý tộc
hay dạ tiệc bây giờ ), áo lễ phục cho tôi với lại ấy...
nhưng mà tôi cũng không...tôi chán chúng nó chẳng qua cũng
chỉ là cái hình thức thôị

Tôi cũng bảo rằng tôi thì tôi sống quê mùa nó quen rồi,
chứ còn các thứ áo đây thì các anh đem về cho những người
khác bởi vì nếu bây giờ tôi mặc thì dân chúng chắc là họ lại
kháo nhau bảo là cái ông này ngày trước có vẻ mẫu mực lắm ,
nhưng bây giờ có vẻ là lại được tí như bổng lộc gì đấy lại đi...
gọi là đi theọ"

Đó là con người và bản tính bất khuất
của một Nhà Thơ nổi tiếng của Văn học Việt Nam. Hữu Loan
còn các bút hiệu khác như Phương Hữu và Hữu Sinh. Ông
xuất thân từ một giáo chức dạy Pháp văn năm 1939 và đã
từng tham gia cướp chính quyền ở tỉnh Thanh Hóa tháng
8-1945.




Từ năm 1946 đến 1951, ông trong Ban Biên tập chủ lực
Tạp chí Chiến Sĩ Quân khu Tự Nơi đây Hữu Loan gặp tướng
Nguyễn Sơn là một trong số những người yêu quý Văn nghệ
sỹ kháng chiến. Sau đó, ông đã từng giữ nhiều chức vụ
huấn luyện cán bộ khác nhau cho đến khi Hữu Loan tham gia
chống Đảng trong hai Tạp chí Nhân Văn và Đất Mớị Sau khi
bị Hồ Chí Minh và tay sai Văn nghê.-Công an đàn áp, Hữu Loan
đã chịu chung số phận với nhiều Văn nghệ sỹ khác bị tù
đầy và lao động khổ sai, có người cho đến chết.

Bây giờ, 48 năm sau kể từ 1954, mặc dù Việt Nam đang cố gắng
đi lên trong thời kỳ được gọi là "đổi mới tư duy" nhưng
đảng CSVN và đám hậu duệ Hồ Chí Minh vẫn chưa biết hối
hận về hậu quả của những hành động đàn áp trí thức
và Văn nghệ sỹ của thời Nhân văn - Giai phẩm. Ngược lại
họ vẫn tiếp tục đi vào vết xe đổ bằng những đe dọa
hung hãn hơn. -/-

Phạm Trần (10-02)
Người Việt